Kiệt tác kiến trúc Chăm-pa cổ đại

I. Lịch Sử Thánh Địa Mỹ Sơn

Khi bạn bắt đầu cuộc hành trình đến Thánh địa Mỹ Sơn, một khía cạnh không thể thiếu trong trải nghiệm của bạn là câu chuyện hấp dẫn được chia sẻ bởi hướng dẫn viên của bạn. Đắm chìm trong tấm thảm lịch sử phong phú của khu bảo tồn, một câu chuyện phức tạp mở ra trong bối cảnh di sản của người Chăm.

Xuất thân từ bức tranh khảm đầy sức sống của Đông Nam Á, người Chăm nổi lên như một nhóm dân tộc có ý nghĩa sâu sắc. Sự hiện diện của họ vang dội khắp các lãnh thổ của cả Campuchia và Việt Nam, củng cố vị trí của họ như một phần không thể thiếu trong các cộng đồng Hồi giáo. Là di tích của Vương quốc Chăm Pa, phát triển mạnh mẽ từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ 15, di sản của người Chăm đan xen với chủng tộc Mã Lai, tạo nên những mối liên hệ vượt thời gian.

Trải dài từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ 15, một lĩnh vực văn hóa đặc biệt đã phát triển mạnh mẽ dọc theo bờ biển Việt Nam đương đại. Bức tranh khảm văn hóa này lấy nguồn gốc tâm linh từ Ấn Độ giáo Ấn Độ, được dệt một cách phức tạp vào tấm vải bản sắc Chăm. Một minh chứng cho sự tương tác phức tạp này được khắc vào cảnh quan của Thánh địa Mỹ Sơn, một địa điểm tràn ngập những ngôi đền tháp đầy cảm hứng. Với vị trí địa lý đáng kinh ngạc, địa điểm này giữ vai trò là trung tâm tôn giáo và chính trị của Vương quốc Chăm Pa, một vai trò mà nó đã duy trì một cách đáng ngưỡng mộ trong suốt quá trình tồn tại của mình.

Hãy để những dư âm của quá khứ hướng dẫn bạn trong hành trình khám phá này, khi Thánh địa Mỹ Sơn vẫy gọi với sự hùng vĩ lịch sử vô song của nó.

Được khắc trên bia đá, biên niên sử lịch sử tiết lộ nguồn gốc của quần thể kiến ​​trúc Mỹ Sơn đáng kính. Nó bắt đầu như một khu bảo tồn bằng gỗ, dành riêng để tôn kính vị thần Siva Bhadreshwara. Tuy nhiên, các biên niên sử kể về một số phận rực lửa đã xảy ra với dinh thự này vào cuối thế kỷ 16, biến nó thành tro bụi. Sau sự hủy diệt, sự siêng năng theo đuổi tri thức của các học giả đã tiết lộ các lớp bí ẩn lịch sử.

Làm chứng cho câu chuyện lịch sử này, những tấm bia đá và biên niên sử của các triều đại hoàng gia lồng vào nhau để xác minh một sự thật sâu sắc: Mỹ Sơn là Thánh địa tối cao của người Chăm trong các thời đại đang tồn tại. Với độ chính xác tỉ mỉ, những ghi chép này lặp lại phong cách và lịch sử riêng biệt của nền văn minh đáng kính này, làm cho di sản của họ trở nên bất tử qua các thời đại.

Di sản Văn hóa: Hé lộ Ý nghĩa Văn hóa của Thánh địa Mỹ Sơn

1. Tôn giáo

Sức hấp dẫn từ tính bắt nguồn từ bản chất tâm linh thấm nhuần trong Thánh địa Mỹ Sơn. Kỳ quan khảo cổ học này là minh chứng cho một di sản tôn giáo liên tục, không chỉ trong Vương quốc Chăm mà còn trải rộng khắp Đông Nam Á.

Ẩn mình trong vùng đất rộng lớn của tỉnh Quảng Nam, một thung lũng trải dài rộng 2 km ôm lấy quần thể đền tháp Thánh địa Mỹ Sơn. Nơi đây, mở ra một lịch sử sùng kính và cầu nguyện, đóng vai trò là tâm điểm cho các nghi lễ thiêng liêng của các triều đại Chăm Pa. Không đơn thuần là nơi thờ tự, Mỹ Sơn phát triển thành trung gian, cầu nối giữa cõi trần gian với các đấng thiêng liêng. Do đó, nó trở nên nổi bật như một trung tâm văn hóa và tôn giáo không thể thiếu của triều đại Chăm Pa.

Trải dài từ thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ 15 sau Công nguyên, nơi cư trú của Mỹ Sơn vượt qua cả những địa điểm nổi tiếng chịu ảnh hưởng của Ấn Độ trong khu vực. Điều này bao gồm các điểm đến lừng lẫy như Angkor Wat của Campuchia, Borobudur của Indonesia, Pagan của Myanmar và Ayutthaya của Thái Lan. Di sản lâu dài của Mỹ Sơn nói lên nhiều điều, miêu tả sự liên tục chưa từng có của lòng sùng kính tâm linh đã để lại dấu ấn không thể xóa nhòa trong biên niên sử của lịch sử

2. Kiến trúc kiểu Chăm

Ngoài ý nghĩa tâm linh sâu sắc, Thánh địa Mỹ Sơn còn bộc lộ một khía cạnh quyến rũ khác: kiến ​​trúc theo phong cách Chăm đặc biệt, đan xen phức tạp với những ảnh hưởng của Ấn Độ. Công trình kiến ​​trúc kỳ diệu này là minh chứng cho sự phát triển của các thời đại, mỗi thời đại đều thể hiện bản sắc riêng của mình với những ngôi đền thờ các vị thần và các vị vua của các triều đại khác nhau.

Là một bản giao hưởng của những câu chuyện kể bằng hình ảnh, các tháp Chăm chia sẻ một nền tảng chung—sự hình thành ô vuông—trong khi gói gọn một bộ ba lĩnh vực biểu tượng. Phần đế kiên cố tượng trưng cho thế giới con người, phần thân tháp bí ẩn và linh thiêng là hiện thân của cõi linh hồn thanh tao, và đỉnh cao có hình dạng con người đang dâng hoa và trái cây cúng dường, hoặc là biểu tượng của hệ thực vật, động vật, v.v. thế giới hữu hình và vô hình.

Được các nhà nghiên cứu nghiên cứu tỉ mỉ, tấm thảm kiến ​​trúc của tháp Chăm trong Khu bảo tồn Mỹ Sơn phản ánh sự pha trộn của nhiều phong cách đa dạng. Cuộc hành trình kéo dài sự liên tục của các phong cách cổ kính từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 8, phong cách Hòa Lai kéo dài từ thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ thứ 9 và phong cách Đồng Dương rực rỡ xuất hiện từ giữa thế kỷ thứ 9. Âm vang của phong cách Mỹ Sơn và Mỹ Sơn-Bình Định còn vang vọng qua các hành lang thời gian. Sự hội tụ này dẫn đến một bản giao hưởng kiến ​​trúc, một bài thơ phức tạp về quá khứ và một kho tàng văn hóa thể hiện lịch sử phong phú và năng lực nghệ thuật của nền văn minh Chăm.

Giữa những dấu tích của nhiều địa điểm kiến ​​trúc chưa được tiết lộ, một tòa tháp cao 24 mét đầy cảm hứng đã xuất hiện từ chiều sâu của lịch sử. Đứng sừng sững trong khu vực Tháp Chùa và được các nhà khảo cổ học và học giả tận tâm đặt tên là AI, tòa tháp này là một kiệt tác rực rỡ của nghề thủ công Chăm Pa cổ đại.

Trong ngưỡng cửa của tòa tháp, hai cánh cửa vẫy gọi—một ở phía đông, một ở phía tây—mời các nhà thám hiểm đi qua các vương quốc của nó. Hình thức của tòa tháp toát lên cảm giác về chiều cao và sự duyên dáng, được hỗ trợ bởi sự sắp xếp đối xứng của các hành lang có nhiều cây cột, được bổ sung bởi sáu tháp phụ đi kèm bao quanh lõi của tòa tháp một cách duyên dáng.

Giống như những cánh hoa sen mỏng manh đang nở rộ, tòa tháp hai tầng này sừng sững như một kỳ quan. Tầng trên được làm bằng đá sa thạch, được chạm khắc tỉ mỉ để mô tả những con voi phức tạp và những con sư tử hùng vĩ. Các tầng thấp hơn bao gồm một bức tường chạm khắc bằng vải bạt được trang trí bằng những bức chân dung quyến rũ — các nàng tiên, linh hồn dưới nước và những người đàn ông cưỡi voi — mỗi bức tranh đều được khắc tinh xảo vào đá.

Tuy nhiên, trọng lượng của lịch sử tỏ ra nặng nề đối với viên ngọc quý này. Đáng tiếc, tòa tháp đã chịu số phận bi thảm dưới bàn tay của bom Mỹ vào năm 1969, không chống lại được sự hủy diệt trong khi tiếng vang của sự hùng vĩ của nó trường tồn với thời gian.